Buah Beralun-alun?

Oleh Muhammed Salehudin Aman

Ayat: Gugusan buah dipohon beralun-alun ditiup angin.

Hal tentang kegramatisan ayat contoh di atas pernah ditanyakan kepada saya. Gramatiskah kata kerja tak transitif berganda beralun-alun dalam predikat ayat, bagi menggambarkan keadaan gerakan gugusan buah di pokok?

Kata beralun-alun bermaksud berombak-ombak secara memanjang, dan tidak memecah; atau ombak yang bergulung-gulung (biasanya tidak tinggi daripada ombak biasa). Kata ini memang ghalib dikaitkan dengan hal ombak, Nyatalah, beralun-alun sesuai digunakan bagi menggambarkan keadaan pergerakan air, sama ada air laut atau air tasik yang besar dan luas bidangnya. Contohnya:

1. Laut luas beralun-alun.

2. Air danau Singkarak beralun-alun.

Benda-benda yang bergugus seperti buah langsat, buah dokong, jambu madu, duku, longan, mata kucing, dan lain-lain seumpamanya memang bergerak-gerak apabila ditiup angin (kencang). Gerakan yang berlaku itu tidaklah dikatakan beralun-alun, kerana beralun-alun tidak sesuai digunakan untuk menggambarkan gugusan buah yang bergerak-gerak. Kata yang sesuai bagi gambaran itu ialah berbuai-buai atau berayun-ayun.

Berbuai bermaksud berayun, sama ada ke belakang atau ke hadapan, ke kiri atau ke kanan. Jika digandakan kata berbuai menjadi berbuai-buai, maka maknanya berbuai berulang-ulang. Makna ini dinyatakan dalam ayat yang berikut:

3. Badannya yang gemuk itu kelihatan berbuai-¬buai apabila ia berjalan.

4. Kereta itu kelihatan bergantung dan berbuai-buai.

Kata lain yang seerti dengan berbuai-buai ialah berayun-ayun, dan bergoyang-goyang. Berayun-ayun menunjukkan sesuatu yang bergantung dan bergerak ke hadapan atau ke belakang, ke kiri atau ke kanan secara teratur. Maksud ini dapat difahami daripada ayat berikut:

5. Kanak-kanak sedang melihat kera berayun-ayun di pokok.

Sama seperti maksud kata berayun-ayun, bergoyang-goyang juga membawa maksud bergerak-gerak. Pergerakan itu berulang kali. Maksud seperti ini tersirat dalam ayat 6:

6. Kereta kecil itu bergoyang-goyang kerana jalan yang dilaluinya berlubang-lubang.

Jadi, maksud bergerak ke hadapan, ke belakang, ke kiri dan ke kanan terkandung dalam maksud kata berbuai-buai, berayun-ayun dan bergoyang-goyang. Dahan pokok bergoyang-goyang; buahnya berbuai-buai atau berayun-ayun. Ombak laut beralun-alun. Demikian itulah nama pergerakan yang terjadi pada dahan pokok (termasuk ranting dan daun), buah dan air laut.

Janggal benar kiranya kita mengatakan bahawa dahan pokok beralun-alun atau berayun-ayun. Untuk keadaan gerakan pokok, kata bergoyang-goyang yang lebih tepat. Untuk gugusan buahnya pula, kata berbuai-buai dan berayun-ayun yang sangat sesuai.

Harus diingat, kata ganda separa berimbuhan beralun-alun, selain menggambarkan pergerakan air ombak, kata ini dapat digunakan sebagai maksud kiasan pergerakan pokok padi. Misalnya:

7. Pokok padi beralun-alun seperti ombak di lautan apabila ditiup

angin.

Begitulah jawapannya kepada persoalan kegramatisan ayat “Gugusan buah dipohon beralun-alun ditiup angin”. Ketaralah bahawa beralun-alun, berbuai-buai dan berayun-ayun, dan bergoyang-goyang digunakan bagi menggambarkan keadaan yang tertentu untuk sesuatu benda yang tertentu juga.